2. Kościół parafialny pw. Świętej Anny (Plac Piłsudskiego 10) – część I

Dzisiejszy spacer rozpoczynamy od terenu dawnego cmentarza przy kościele św. Anny przy Placu Piłsudskiego 10.

Najdawniejsze zapiski z archiwum archidiecezji poznańskiej (Piaseczno leżało wówczas w jej granicach) informują nas o istniejącej tu pierwszej drewnianej świątyni od XIV wieku.

Najstarszy znany nam dokument dotyczący parafii pochodzi z 1458 r. Zachowany jest on w postaci odpisu z drugiej połowy XVIII wieku. Obecnie pismo znajduje się w archiwum parafialnym. Dowiadujemy się z niego m.in. że księżna Anna Mazowiecka, wdowa po Bolesławie III, nadała grunty i las parafii.

Kościół św. Anny, początek XIX w.

Fot. Muzeum Regionalne w Piasecznie

Znajdujący się przy rynku kościół parafialny pw. Świętej Anny został wybudowany około 1550 r. w stylu gotyku mazowieckiego. 200 lat wcześniej stała w tym miejscu wspomniana wcześniej drewniana świątynia, która niestety uległa zniszczeniu w wyniku pożaru.

Obecny XVI-wieczny ceglany kościół został postawiony na planie prostokąta, orientowany na osi wschód (prezbiterium) – zachód. Świątynia posiada jedną nawę. Ściany w narożnikach wzmocnione są szkarpami z okrągłymi uskokami od strony zachodniej, zaś prostymi uskokami od strony wschodniej.

Z inicjatywy ówczesnego starosty piaseczyńskiego, Józefa Aleksandra Sułkowskiego, dokonano przebudowy wnętrza kościoła w stylu późnobarokowym. Zadania podjął się Karol Fryderyk Pöppelmann młodszy, architekt króla Augusta III. Zmieniono wówczas wysokość ścian, postawiono nowy ołtarz główny, a na zewnątrz w szczycie ściany wschodniej umieszczono figurę św. Jana Nepomucena.

Podczas insurekcji kościuszkowskiej przez dwa miesiące w świątyni kwaterowało zaborcze wojsko. Rosjanie zdewastowali jej wnętrze i spalili plebanię. 

W 1833 r. odrestaurowano oraz otynkowano ściany zewnętrzne świątyni. Wtedy też wybudowano istniejącą do dziś wieżę sygnaturkę.

W wyniku działań wojskowych I wojny światowej dwa pociski artyleryjskie uszkodziły dach świątyni i przebiły na wylot jej ścianę południową oraz północną. Częściowo zostało zniszczone również wyposażenie kościoła.  We wrześniu 1939 r. Niemcy, penetrując miasto, wykradli wszystkie wota znajdujące się przy ołtarzu Matki Boskiej.

Na przełomie lat 50. i 60. XX w. regotyzowano świątynię zdejmując stare tynki.

W 1998 r. od północy kościoła dobudowano kaplicę św. Krzyża projektu Wiesława i Roberta Olszowiczów. W tym miejscu znajdowała się poprzednia kaplica milenijna projektu Lecha Dunina.

Figura św. Jana Nepomucena

fot. Stanisław Hofman

Na ścianie frontowej świątyni, poniżej figury św. Jana Nepomucena, znajdują się ślady kuny, zwanej również obręczą pokutników (obręcz lub obręcze żelazne składające się z dwóch zamykanych części, przytwierdzone łańcuchem lub powrozem do pręgierza, portalu ratusza lub kościoła, czasem przy wejściu do dworu, wkładane na szyję lub rękę skazańcom i zamykane na kłódkę).

Figurka Matki Boskiej Fatimskiej

fot. Stanisław Hofman

Na przyporze od strony wschodniej w 1996 r. umieszczono tablicę na pamiątkę nawiedzenia Figury Matki Boskiej Fatimskiej.

W kolejnych odcinkach oprowadzimy Cię, Drogi Czytelniku, wzdłuż muru od północnej strony kościoła, gdzie znajdują się tablice epitafijne i pamiątkowe oraz po wnętrzu świątyni.

Źródła:

·      Bagieńscy Ewa i Włodzimierz, Rynek w Piasecznie, Urząd Miasta i Gminy Piaseczno 2009

·   Bagieńscy Ewa i Włodzimierz, Piaseczno, zabytki architektoniczne, Urząd Miasta i Gminy Piaseczno 2006

·      Strona internetowa parafii pw. Świętej Anny w Piasecznie (http://www.sw-anna.pl)