12. Zalesie Dolne - wstęp

Historia początków Zalesia Dolnego sięga lat 20 XX wieku, gdy właściciele dóbr wilanowskich i dóbr Wólki Kozodawskiej rozpoczęli parcelację i sprzedaż gruntów. Miejscowość obejmowała początkowo ponad 93 hektary. Trzy nieruchomości ziemskie (Zalesie-Las, Adamów Zalesie i Miasto-Ogród Zalesie) utworzyły nową dzielnicę Piaseczna nazwaną potem Zalesiem Dolnym. Do roku 1952 tereny Zalesia wchodziły w skład gminy Jazgarzew w powiecie grójeckim. Później przyłączono je do miasta Piaseczno.

Historyczny układ urbanistyczny Zalesia Dolnego

http://zalesie-dolne.pl/view/page/id/24

Zalesie Dolne znajduje się w południowej części gminy Piaseczno na obszarze Równiny Piaseczyńskiej. Jest to niewątpliwie unikatowa część Mazowsza pod względem przyrodniczym. Do początków XX wieku teren ten porastał gęsty las, aż do okresu parcelacji dóbr wilanowskich hrabiego Adama Branickiego. Lokalna rzeka Jeziorka wraz z dopływami okala nieopodal położone Górki Szymona i teren wydmowego pochodzenia polodowcowego. Na terenie Zalesia Adamowa występuje cenny drzewostan w postaci mazowieckiej odmiany grądu, reprezentowanego przez drzewostany dębowo – grabowe z udziałem lipy i klonu. Stanowią go cieniste lasy z bogatym runem i rozwiniętą dolną warstwą krzewów. Na terenach piasków wydmowych w okolicach Górek Szymona występują najczęściej sosny pospolite oraz charakterystyczne sosny karłowate.16 hektarów zajmują ogólnodostępne parki leśne. W Zalesiu znajdziemy aż 41 pomników przyrody (przede wszystkim dęby szypułkowe). Jest to obszar w większości objęty ochroną obowiązującą na terenach Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy.

Górki Szymona w Zalesiu Dolnym

Fot. www.kurierpoludniowy.pl/wiadomosci.php?art=10923

Również pod względem historycznym czy kulturalnym miejscowość  ta jest godna polecenia. Tereny Zalesia podczas II wojny światowej stanowiły bowiem pole potyczek partyzanckich czy bazę powstańców. Dziś zaś w obszarze leśnym możemy odnaleźć zbiorowe mogiły poległych. W kolejnych artykułach przedstawimy propozycje spacerów kulturalnych i historycznych po Zalesiu.

Płyta poświęcona mieszkańcom, którzy zostali rozstrzelani przez Niemców w 1944 r.

Fot. www.photo.bikestats.eu/zdjecie/150985/zalesie-dolne-pomnik-w-alei-kalin

Warto również zwrócić uwagę na tę jakże niepozorną miejscowość pod kątem architektonicznym i urbanistycznym. Zalesie Dolne zostało bowiem zaprojektowana na planie miasta-ogrodu (szczegółowe podjęcie tematu miasta-ogrodu w kolejnym wpisie). Po dziś dzień jego układ urbanistyczny pozostał w stanie niemal nienaruszonym wraz z przedwojennymi willami, współczesnymi dworkami czy awangardowymi budynkami. Zachęcamy więc gorąco również do spacerów ulicami tego urokliwego miejsca i podziwiania także lokalnych zabudowań. Już niebawem przygotujemy dla Państwa trasy z najciekawszymi obiektami tj. „Platerówka”, „Krauzówka”, kościół pw. Wspomożenia Wiernych, „Dom Zośki”, budynek stacji kolejki wąskotorowej oraz zabytkowe wille z lat 30. XX wieku.

Źródła:

• "Zalesie Dolne nasze miejsce na ziemi, Zeszyt 1: Zalesie Przed wojną, Historia Platerówki", Biuro Promocji i Informacji Gminy Piaseczno 2007
• "Zalesie Dolne spacerownik", Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego 2013

11. Dworek "Poniatówka"

Dworek został wzniesiony prawdopodobnie przez starostę piaseczyńskiego, Franciszka Ryxa, w okresie panowania pruskiego (lata 1796-1806). Niestety, do dnia dzisiejszego nie zachował się projekt architektoniczny budynku oraz dokumenty potwierdzające jego realizacje. Niewątpliwie jest to jednak jeden z najstarszych zabytków wchodzących w obszar Piaseczna, które przetrwały po dziś dzień.

Dworek "Poniatówka" dziś

http://fotoforum.gazeta.pl/zdjecie/2039941,3,108,3974,Poniatowka.html

„Poniatówka” to murowany parterowy budynek z poddaszem. Od zachodu posiada drewniany ganek, zaś od wschodu żeliwny. Jego wdzięczna nazwa związana jest z lokalną legendą o księciu Józefie Poniatowskim (bratanku króla Stanisława Augusta), który miał ponoć przebywać w owym dworku. Tadeusz Jan Żmudziński w swej monografii „Piaseczno, miasto królewskie i narodowe: 1429-1933” utwierdza czytelników w takim właśnie przekonaniu o wizytach księcia w Chyliczkach. Joanna Grela w swoim artykule „Historia Poniatówki” dla „Przeglądu Piaseczyńskiego” próbuje rozwikłać tajemnicę sięgając m.in. do biografii księcia Józefa.

Pierwsza siedziba szkoły w Poniatówce

fot. Zbiory Jerzego Duszy

Od roku 1839 dobra Chyliczek były ośmiokrotnie licytowane wraz z wchodzącą w ich skład „Poniatówką”. W 1891 roku majątek wraz z dworkiem zakupiła hrabina Cecylia-Plater Zyberkówna. Z początku w budynku znajdował się internat dla nauczycieli oraz uczennic aż do czasu wybudowania gmachu Szkoły Gospodarczej w Chyliczkach.

Źródła:

· Bagieńscy Ewa i Włodzimierz, Piaseczno zabytki architektury, Urząd Miasta i Gminy Piaseczno 2006

· Grela Joanna, Historia Poniatówki, „Przegląd Piaseczyński”, nr 27 (2), 9 kwietnia 2014 rok